Blog nga Kristijan Llazarev, specialist i qasjes në organizatën e teknologjisë ndihmëse “Hapni dritaret”
Në një epokë të dominuar nga ekranet dhe transmetimi, edukimi mediatik është një aftësi shumë e rëndësishme që na ndihmon të formojmë pikëpamjen tonë të informuar për botën përreth nesh që vjen indirekt përmes kanaleve mediatike. Megjithatë, në këtë përmbytje globale të informacionit, ne nuk duhet të anashkalojmë sfidat specifike me të cilat përballet një grup shpesh i margjinalizuar, personat me aftësi të kufizuara, të cilët gjithashtu kanë nevojë për arkën e edukimit mediatik, në mënyrë që të shpëtojnë veten nga rrjedhja e përditshme e misinformatave (keqinformimit), deziformatave, dhe malinformimit (informacion keqdashës) që na rrethon të gjithëve në baza ditore.
Edukimi mediatik, me fjalët e veta, është aftësia e një personi për të marrë në mënyrë kritike dhe analitike informacionin që arrin tek ai. Kjo marrje e informacionit thotë se konsumi pasiv i përmbajtjeve të ndryshme mediatike është i pamjaftueshëm dhe i rrezikshëm. Në të kundërt, gjatë marrjes së informacionit, është e nevojshme që personat të pyesin për qëllimin e dërguesit të informacionit, të interpretojnë informacionin duke marrë parasysh njohuritë e tyre më të gjera dhe, për aq sa është e mundur, të kontrollojnë vërtetësinë e informacionit edhe nga burime të tjera. E gjithë kjo është një sfidë për të gjithë njerëzit, por është edhe më shumë një sfidë për personat me aftësi të kufizuara, të cilët përballen me kufizimet e shkaktuara nga aftësia e kufizuar dhe stereotipet rreth tyre, të cilat kërkojnë vëmendjen e të gjithë njerëzve dhe një përpjekje të përbashkët për t’i kapërcyer ato kufizime. Kjo mund të bëhet duke hedhur poshtë 3 besimet e rreme të mëposhtme, të cilat janë:
● Besimi i rremë numër 1: Forma e çdo informacioni të postuar është automatikisht e arritshme për secilin. Sapo publikohen ndonjë informacion, më së shpeshti askush nuk pyet nëse, të publikuara në format të tillë dhe në një medium të tillë, janë të arritshme edhe për personat me aftësi të kufizuara. Megjithatë, ky nuk është rasti, as me gazetat klasike, as me mediat moderne digjitale. Gjegjësisht, teknologjitë janë një mjet i shkëlqyeshëm i përfshirjes, por nëse ato janë të paarritshme, ato bëhen një mjet bllokimi, një pengesë për personat me aftësi të kufizuara për të marrë informacion, dhe në vendin tonë, për fat të keq, është pothuajse si rregull që informacioni të publikohet në një format të paarritshëm për disa persona me aftësi të kufizuara, që vendoset në portale ose platforma që nuk plotësojnë standardet themelore për qasje, gjë që është e nevojshme që informacioni të arrijë plotësisht tek këta persona.
● Besimi i rremë nr 2: Përmbajtja e informacionit të publikuar është automatikisht e kuptueshme nga të gjithë. Në varësi të llojit të aftësisë së kufizuar, personat me aftësi të kufizuara, përveç që janë të kufizuar në trajtimin dhe/ose perceptimin e formës fizike ose digjitale të përmbajtjes mediatike, gjithashtu mund të jenë të kufizuar në kuptimin e përmbajtjes mediatike. Kompleksiteti i gjuhës në të cilën përcillet informacioni, si dhe kompleksiteti i strukturës, bëjnë që disa informacione, pavarësisht se janë të arritshme, të jenë të paarritshme për disa njerëz.
● Besimi i rremë numër 3: Edukimi mediatik nuk është aq i rëndësishëm për personat me aftësi të kufizuara. Publiku mendon, madje edhe vetë personat me aftësi të kufizuara ndonjëherë besojnë, se është e nevojshme të sigurohen së pari disa mjete themelore dhe kushte jetese, dhe aftësi të tilla si ato të fituara me edukimin mediatik neglizhohen dhe shihen si aftësi të dobishme vetëm për një numër të vogël personash që nuk përfshijnë personat me aftësi të kufizuara. Thjesht ende nuk kuptohet vlera që arsimimi mediatik mund të sjellë në jetën e tyre. Në të kundërt, fokusi më së shpeshti vendoset në kërkesat për sigurimin e burimeve financiare për jetesë dhe ofrimin e mundësive për rekreacion.
Kapërcimi i këtyre besimeve të rreme kërkon më shumë përpjekje, si: harmonizimi i legjislacionit të vendit tonë me atë evropian, në të cilin qasja në formë dhe përmbajtje është një faktor i rëndësishëm që zbatohet në të gjitha ligjet dhe aktet nënligjore që flasin për krijimin, përpunimin dhe transmetimin e informacionit.
Për më tepër, është e nevojshme që çdo krijues i përmbajtjeve mediatike të jetë i vetëdijshëm për ekzistencën e këtyre besimeve të rreme dhe të reagojë me përgjegjësi dhe të marrë masa, brenda njohurive dhe aftësive të tyre, për t’i kapërcyer ato. Është gjithashtu e nevojshme që format e mësimdhënies formale, joformale dhe informale mbi arsimimin mediatik të jenë të arritshme për personat, veçanërisht të rinjtë me aftësi të kufizuara, në mënyrë që ata të kenë një mundësi të barabartë si personat e tjerë në shoqëri për të mësuar rreth arsimimit mediatik. E fundit, por jo më pak e rëndësishme, është rritja e ndërgjegjësimit midis personave me aftësi të kufizuara për rëndësinë e zhvillimit të aftësive dhe njohurive moderne tek ata, që përfshin edukimin mediatik, në mënyrë që ata të jenë të barabartë me qytetarët e tjerë në shoqëri.
Pse është e rëndësishme kjo? Edukimi gjithëpërfshirës mediatik nuk është vetëm çështje e drejtësisë; është parakusht për një shoqëri të vërtetë demokratike dhe të informuar. Me fjalë të tjera, kur u mundësojmë personave me aftësi të kufizuara të angazhohen në mënyrë kritike dhe analitike në marrjen e përmbajtjes mediatike, ne hedhim poshtë besimet stereotipike rreth tyre dhe krijojmë një hapësirë ku dëgjohen dhe respektohen mendime të ndryshme.
Megjithatë, është mirë që edhe në vendin tonë, ngadalë por me siguri ka hapa pozitivë që synojnë tejkalimin e këtyre besimeve të rreme. Kështu, projekti i USAID-it për edukim mediatik “Mendimi i të rinjve”, i zbatuar nga IREX së bashku me Institutin e Maqedonisë për Media (IMM), Institutin për Studime të Komunikimit (IKS) dhe Forumin Arsimor Rinor (MOF), i kushtojnë vëmendje serioze bërjes së aktiviteteve, materialeve dhe ndikimit afatgjatë të tyre të arritshëm për të rinjtë me aftësi të kufizuara, përfshirë gjuhën e shenjave, materialet e arritshme të trajnimit, si dhe të rinjtë me aftësi të kufizuara. Ky projekt tregon se me një përpjekje të përbashkët, ne mund të heqim barrierat dhe të bëjmë ndryshime pozitive në një fushë të caktuar, në këtë rast, edukimin mediatik.
Megjithatë, forcimi i aftësive të edukimit mediatik për personat me aftësi të kufizuara nuk duhet të ndalet vetëm në këtë projekt. Më lejoni t’i nxis të gjithë personat me aftësi të kufizuara, të cilët janë konsumatorë të përmbajtjes mediatike, të përdorin fuqinë tonë dhe ta bëjnë edukimin mediatik pikën tonë të fortë.
Duke vepruar kështu, le të mbështesim nismat, siç është projekti i përmendur, që promovojnë qasjen, thyejnë stereotipet dhe respektojnë diversitetin midis njerëzve, duke bërë kështu të mundur dhe të realizueshëm sigurimin e një bilete për në arkë që shpëton personat me aftësi të kufizuara nga mbytja në det nga një shumëllojshmëri informacioni. Të mos lejojmë askënd të mbytet në detin modern të informacionit!